Η εγχείρηση πέτυχε, ο ασθενής ήταν ήδη νεκρός!

Στη δημοσιότητα έδωσε η ECB τα αποτελέσματα των ασκήσεων προσημείωσης ακραίων καταστάσεων ή αλλιώς stress tests που διενήργησε σε 130 Ευρωπαϊκές τράπεζες. Σύμφωνα με αυτά, από τις 130 τράπεζες που ελέγχθηκαν οι 105 πέρασαν με επιτυχία τα tests ενώ 25 τράπεζες δεν κατάφεραν να περάσουν τον κεφαλαιακό πήχη του 5,5%. Το τελικό συμπέρασμα των tests είναι πως η ECB καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να επιβιώσει το τραπεζικό σύστημα στην ευρωζώνη σε μία περίοδο οικονομικής ύφεσης και πολιτικού αδιέξοδου. Λογιστικά μπορούν να είναι χαρούμενοι στην ECB, αλλά κατά βάθος ξέρουν πως το σαθρό σύστημα που έχουν οικοδομήσει θα γκρεμιστεί σαν χάρτινος πύργος εάν δεν αλλάξει κάτι δραστικά στην πολιτική της Ε.Ε. και μάλιστα άμεσα.

Για την ιστορία και για την ενημέρωσή σας θα σταχυολογήσω τα κρίσιμα σημεία της αξιολόγησης. Σε καμία περίπτωση δεν συμμερίζομαι τον αστήριχτο ενθουσιασμό του πρωθυπουργού που μοιάζει να ψάχνει αφορμές για θριαμβολογίες. Η κατάσταση στον Ελληνικό τραπεζικό κλάδο δεν είναι καθόλου καλή, παρά τα αποτελέσματα των tests. Είναι αρκετά δύσκολο -για να μη πω αδύνατο- να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη του κόσμου στις τράπεζες, παρά τις επίμονες προσπάθειες της κυβέρνησης. Από τις Ελληνικές τράπεζες η Αlpha Bank πέρασε με επιτυχία τα τεστ καθώς συμπεριλαμβάνεται στην ομάδα των 105 τραπεζών, ενώ οι υπόλοιπες τρεις τράπεζες -η Πειραιώς, η Εθνική και η Εurobank- παρόλο που βρίσκονται στη δεύτερη ομάδα επιβεβαιώνοντας τις εκτιμήσεις μου, περνούν τα tests με αστερίσκους.

Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, από τα tests αντοχής προκύπτει κεφαλαιακό έλλειμμα ύψους 25 δις ευρώ για 25 εκ των 130 τραπεζών που συμμετείχαν στη δοκιμασία. Όπως ανακοινώθηκε, εξ αυτών οι 12 τράπεζες έχουν ήδη καλύψει το σχετικό κενό, αυξάνοντας τα κεφάλαιά τους κατά 15 δις ευρώ στη διάρκεια του 2014. Στην υποομάδα αυτή συμπεριλαμβάνεται η Τράπεζα Πειραιώς.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ECB, η αξία των στοιχείων ενεργητικού του Ευρωπαϊκού τραπεζικού τομέα πρέπει να αναπροσαρμοστεί κατά 48 δις ευρώ, ενώ τα 37 δις ευρώ εξ’αυτών δεν προκαλεί κεφαλαιακό έλλειμμα. Συνολικά, η επίπτωση στις τράπεζες από τον έλεγχο της ECB ανέρχεται σε 62 δις ευρώ εκ των οποίων τα 25 δις ευρώ αφορούν σε κεφαλαιακό έλλειμμα και τα 37 δις ευρώ στην προσαρμογή της αξίας του ενεργητικού τους. Η ECB διαπίστωσε επίσης ότι οι 130 μεγαλύτερες Ευρωπαϊκές τράπεζες είναι εκτεθειμένες σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια επιπλέον ύψους 136 δις ευρώ.

«Ο ενδελεχής, από έτους, έλεγχος των αντοχών και των θέσεων των 130 μεγαλύτερων τραπεζών της ευρωζώνης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τις οδήγησε να ενισχύσουν τα κεφάλαιά τους στη διάρκεια του 2013 και του 2014», αναφέρει η ECB στη σημερινή ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησής της.

Οι 12 από τις 25 τράπεζες στις οποίες διαπιστώθηκε συνολικό έλλειμμα ύψους 25 δις ευρώ, έχουν ήδη καλύψει το άνοιγμα αυτό με την αύξηση των κεφαλαίων τους κατά 15 δις ευρώ μέσα στο 2014. Οι 30 μεγαλύτερες τράπεζες της ευρωζώνης έλαβαν πρόσθετα μέτρα, μεταξύ των οποίων κεφαλαιακές αυξήσεις συνολικού ύψους 60 δις ευρώ, ενισχύοντας τους ισολογισμούς κατά περισσότερο από 200 δις ευρώ, μετά την ανακοίνωση του ελέγχου από την ECB τον Ιούλιο του 2013.

«Αυτά τα εμπροσθοβαρή μέτρα αποτελούν μέρος του συνολικά επιτυχημένου αποτελέσματος της άσκησης. Ορισμένα από τα μέτρα που ελήφθησαν το 2013 μείωσαν τις ανεπάρκειες που διαπιστώθηκαν κατά τη συνολική αξιολόγηση: Ορισμένα μέτρα που υιοθετήθηκαν το 2014 μπορεί να προσμετρηθούν για την κάλυψη των κεφαλαιακών ελλειμμάτων», αναφέρει η ανακοίνωση της ECB.

Αυτή η «μοναδική και αυστηρή άσκηση αποτελεί ένα μείζον ορόσημο» στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την ανάληψη του εποπτικού ρόλου των τραπεζών της ευρωζώνης από την ECB που ξεκινάει τον Νοέμβριο, δήλωσε ο αντιπρόεδρος της τράπεζας Vítor Manuel Ribeiro Constâncio. «Αυτή η χωρίς προηγούμενο σε βάθος έρευνα των θέσεων των μεγαλύτερων τραπεζών θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη του κοινού στον τραπεζικό τομέα. Ο εντοπισμός προβλημάτων και κινδύνων θα βοηθήσει στη διόρθωση των ισολογισμών και θα κάνει τις τράπεζες πιο ανθεκτικές και εύρωστες. Αυτό αναμένεται να διευκολύνει την αύξηση του δανεισμού στην Ευρώπη που θα συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη», τόνισε ο Constâncio.

Η Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου του νέου εποπτικού μηχανισμού των τραπεζών Danièle Nouy τόνισε: «Αυτή η άσκηση αποτελεί μία εξαιρετική αρχή στη σωστή κατεύθυνση. Απαίτησε ιδιαίτερες προσπάθειες και σημαντικούς πόρους από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών Αρχών των χωρών της ευρωζώνης καθώς και της ECB. Προώθησε την διαφάνεια στον τραπεζικό τομέα και έφερε στην επιφάνεια τις περιοχές των τραπεζών και του συστήματος που χρειάζονται βελτίωση».

Η συνολική αξιολόγηση της ECB αποτελείται από το λεγόμενο Asset Quality Review (AQR: Έλεγχος της ποιότητας του ενεργητικού) των τραπεζών και τον έλεγχο αντοχής (stress test) των τραπεζών την επόμενη τριετία.

Τo AQR έδειξε ότι οι αξίες που είχαν καταχωρημένες στα βιβλία τους οι τράπεζες στο τέλος του 2013 πρέπει να προσαρμοσθούν (να μειωθούν) κατά 48 δις ευρώ, κάτι που «θα αποτυπωθεί στους λογαριασμούς τους ή στις απαιτήσεις συνετής διαχείρισης». Οι τράπεζες, για τις οποίες διαπιστώθηκε κεφαλαιακό έλλειμμα, θα πρέπει να ετοιμάσουν σχέδια για την κάλυψή του στις επόμενες δύο εβδομάδες, ενώ θα έχουν χρονικό περιθώριο έως 9 μήνες για να ενισχύσουν ανάλογα τις κεφαλαιακές θέσεις τους.

Χρησιμοποιώντας για πρώτη φορά έναν ενιαίο ορισμό για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια όλων των τραπεζών, ο έλεγχος διαπίστωσε 18% περισσότερες επισφάλειες από αυτές που έχουν καταγράψει οι τράπεζες, καθώς αυτές αυξάνονται συνολικά κατά 136 δις ευρώ φτάνοντας τα 879 δις ευρώ. Η συνολική αξιολόγηση, επίσης, έδειξε ότι στην περίπτωση του δυσμενούς σεναρίου για την εξέλιξη της οικονομίας της ευρωζώνης, τα κεφάλαια υψηλής ποιότητας (μετοχικά) των τραπεζών θα μειωθούν κατά 263 δις ευρώ και ο μέσος συντελεστής κεφαλαίων τους CET1 θα μειωθεί κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες, από το 12,4% στο 8,3%. «Αυτή η μείωση είναι μεγαλύτερη από ότι σε προηγούμενους ελέγχους και αποτελεί ένα μέτρο της αυστηρής φύσης της άσκησης», αναφέρεται στην ανακοίνωση της ECB.

Η άσκηση αντοχής έγινε από τις συμμετέχουσες τράπεζες, την ECB και τις εθνικές κεντρικές Αρχές σε συνεργασία με την European Banking Authority (EBA: Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή). Η EBA σχεδίασε τη μεθοδολογία της άσκησης αντοχής, ενώ το δυσμενές σενάριο σχεδιάσθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου σε συνεργασία με τις εθνικές Αρχές, την EBA και την ECB. Οι τράπεζες ήταν υποχρεωμένες να έχουν έναν ελάχιστο συντελεστή κεφαλαίων CET 1 ύψους 8% ή 5,5% για το δυσμενές σενάριο.